Gençlerin genlerinde gurbet, anaların yüreklerinde hasrettir. Gurbette kendini havalara kaptıran Dilfez, az kala ki onu tanıyamayan Şevket Emiydur. Ama her Artvinli mutlaka bir Livaneli’dir.

     Pancarcıda ihu ile Ağır Bardır. Ata barıdır. Deli Horon, sarıçiçek ve Hemşin horonudur. Düğünlerde davul zurna, Tulum ve akordeon ve oyuncudur. Türkülerde Koyuncu, koççari, cilveloy ve Kaymakam Konağından gelen çift jandarmadır.

     Dört mevsimde dört bin renk, yaylalarda tutiya ve sarıçiçek, doğanın en haşin yüzüyle karşılaştığımız gerçektir.

     Kimilerine göre en derin vadilerle yedi yerden yarılmış, yedi yüksek dağın tepesine gerilmiş, yedi başlı bir dev, kiminin gözünde içinde nice günler yaşadığımız paykonlu, köşkülü, pedavra çatılı ahşap bir evdir. Kimine göre Beyaz, kimine göre yeşilin tüm renkleridir.

     Delikanlılara göre bakır güğümlerle çeşmeye giden bir köylü kızı, çocuklara göre boynu ponçağlı kuzu, karnı acıkmış elleri üşümüş bir çalışana göre ocakta yanan odunun közüdür.

     Lokantalarında çağ kebap, külekte kaymak, tavada kuymak, teşdide pekmez, güveçte acı peynirdir. Bakır güvecinde pişen yemek, pilakide pişen kara ekmek ve çadi, çoğu zaman omuzlarda ağır yük çekmektir. Hopa’da Arhavi’de hamsili ekmek, Ardanuç’ta, Şavşat’ta ceviz içli ketedir.

     Kimilerine göre tarlayı karasabanla sürmek, çayırları tırpanla biçmek, yaylalarda buz gibi sular içmektir.

     Murgul’da bakırdır. Sadece çalışanların değil, tüm Artvinlinin yaşadığı şanlı grevdir. Yetmiş sekiz kuşağına göre kapkara bir on iki eylüldür. Halkın tek, tek karakollardan gençlerin işkencelerden geçmesidir. Kimilerine göre Sirya şarabı, Şurmak Bağları, gençlere göre çatışmalarda kırk beş yoldaşlarını kaybettikleri Artvin Dağlarıdır. Yolları dönemeçlidir, dikenlidir, taşlıdır. Kıvrım, kıvrımdır. Tırpanın natında yazılı kalan “Tek yol devrimdir“   

      Dünyada "trafik lambası olmayan kent duydunuz mu* Ya Türkiye'de? Evet, var: Artvin.  Örneğin "5 yolun birleştiği" bir kavşak, Cumhuriyet, İnönü ve Hürriyet Caddeleri bu kavşağa açılıyor. Ayrıca iki de sokak… Kavşak "Halit Paşa Camii'nin karşısı"
Trafik ışığı ise "yok." Kaza yok, birbirini sıkıştıran araç yok, yayaya saygısızlık yok, korna çalan yok. Herkes "sanki trafik ışığı varmış gibi" davranıyor.  "Trafik kuralı ihlali" sıfır… Kavşakta trafik polisi var mı derseniz... Hayır, polis de yok.  Artvin "çok değişik bir yer… Gittik, gezdik "tek bisiklet göremedik." "Artvin okumaktan gurur,  paylaşmaktan onur duyanların kentidir diyor Yavuz Donat…

 “Türkiye’de trafik sinyalizasyon lambası bulunmayan tek il olmasına rağmen trafik kazası olmayan tek il de Artvin’dir.  Nüfusu 23 bin 157 olan Artvin il merkezinde, trafiğe kayıtlı araç sayısı 11 bin 303. Neredeyse her 2 kişiye 1 aracın düştüğü ilde, bu oran Türkiye rekoru olarak kabul ediliyor. Buna rağmen kaza olmaması ayrı bir rekor olarak gözüküyor.   

     *İşte bizim bildiğimiz yerden ve onu tanıyan, tanımaya çalışan yabancıların gözüyle ARTVİN böyle bir yer. Biz duygularımızla yaşadıklarımızla anlatıyoruz. Onlar gözlemleri ile daha başka açılardan bakarak… 2010 -11- 28 / Sakarya